Ο ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

(άρθρο της Δέσποινας Μηλιώνη, εκπαιδευτικού

της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης)

 

 

"Μάθαινε και τ’ απλούστερα.

Γι’ αυτούς που ο καιρός τους ήρθε

ποτέ δεν είναι πολύ αργά.

Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει, μα συ να το μαθαίνεις.

Μη σου κακοφανεί. Ξεκίνα. Πρέπει όλα να τα ξέρεις.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

 

Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο.

Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή.

Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα.

Μάθαινε, εξηντάχρονε.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Ψάξε για σχολείο, άστεγε.

Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε.

Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

 

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, σύντροφε.

Μην αφεθείς να πείθεσαι, μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος.

Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος

καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό

εσύ θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι.

Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ;

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία."

 

Μπέρτολτ Μπρεχτ

 

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ένας στους δέκα πολίτες δεν έχει αποφοιτήσει από το Δημοτικό Σχολείο ενώ περισσότεροι από 360.000 Έλληνες δε γνωρίζουν καθόλου γραφή και ανάγνωση. Ο αναλφαβητισμός έχει διάφορες μορφές: τον οργανικό (αναφέρεται στα άτομα που δεν φοίτησαν ποτέ σε σχολείο και, κατά συνέπεια, δηλώνει την παντελή άγνοια ικανοτήτων ανάγνωσης, γραφής και αριθμητικής) και το λειτουργικό αναλφαβητισμό (έλλειψη, μεγάλη ή μικρή, της ικανότητας να χρησιμοποιεί το άτομο τις γνώσεις που του παρέχει το σχολείο για να λειτουργήσει με αυτάρκεια στην κοινωνική ομάδα στην οποία είναι ενταγμένος) (Μωραΐτης, 2009).

Γιατί λαμβάνει χώρα όμως αυτό το γεγονός και ποιες είναι οι τάξεις οι οποίες πλήττονται κυρίως από τη μάστιγα του αναλφαβητισμού; Σύμφωνα με έρευνες, περισσότερο πλήττονται οι γυναίκες και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Είναι αυτονόητο πως ο αναλφαβητισμός δε θα χτυπήσει την πόρτα του παιδιού του μεγαλοαστού, αφού θα σπουδάσει και μάλιστα στα καλύτερα Πανεπιστήμια όλου του κόσμου. Ο αναλφαβητισμός χτυπά την πόρτα των εργατών, των αγροτών και των ανθρώπων που ζουν στο περιθώριο.

Στη χώρα μας η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση είναι θεσμοθετημένη από το 1976. Αυτό όμως, αποδεικνύεται ανεπαρκές ώστε να καταπολεμήσει τη διαρροή μαθητών. Το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον είναι αυτό που κάνει τα ελληνόπουλα να οδηγούνται εκτός σχολείου. Κατ’ αρχήν οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες που αντιμετωπίζει μια οικογένεια, θέτουν υπόχρεο τον ανήλικο να σταματήσει την παρακολούθηση των μαθημάτων και να βγει στην αγορά εργασίας, έτσι ώστε να συνεισφέρει στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με έρευνα της UNICEF, ο εξαναγκασμός από τους γονείς για ίδιο οικονομικό όφελος θεωρείται ως η σημαντικότερη αιτία για το φαινόμενο της παιδικής εργασίας (53,3%). Επίσης, σύμφωνα πάντα με την ίδια έρευνα, πιο ευάλωτα στην παιδικά εκμετάλλευση θεωρούνται τα παιδιά των μεταναστών – προσφύγων (45,4%).

Ιδιαιτέρως σήμερα τα μνημόνια και η πολιτική λιτότητας που ακολουθεί η Κυβέρνηση πλήττουν βάναυσα τα λαϊκά στρώματα. Η σχολική διαρροή αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα, κατά συνέπεια και ο αναλφαβητισμός. Η υποβάθμιση της Δημόσιας Παιδείας και η μετατροπή της σε όλο και λιγότερο δωρεάν, εντείνει το πρόβλημα ακόμα περισσότερο. Πλήθος σχολικών κτιρίων είναι ακατάλληλα για στέγαση μαθητών, οι σχολικές τάξεις στερούνται μέσων τεχνολογίας, τα αναλυτικά προγράμματα είναι αυστηρά, η διδαχθείσα ύλη εξαιρετικά μεγάλη και η απόσταση (ιδιαιτέρως σε χωριά της επαρχίας) που έχουν να διανύσουν καθημερινά οι μαθητές εξοντωτική. Όλα αυτά αποτρέπουν τους μαθητές των χαμηλών κοινωνικών τάξεων που παρακολουθούν τη δημόσια εκπαίδευση να αποφοιτήσουν. Επιπροσθέτως, η ανεργία που προτιμά τους νέους στις μέρες μας είναι ένα ακόμα εμπόδιο, καθώς συχνά λανθασμένα συγχέεται η επαγγελματική αποκατάσταση με τη μόρφωση.

Ο αναλφαβητισμός όμως είναι κάθε άλλο παρά τυχαίο γεγονός. Αποτελεί στόχο του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που ακολουθεί και η σημερινή μας Κυβέρνηση. Τα παιδιά των εργατών, των μεταναστών, των αγροτών δεν υπάρχει λόγος να μορφώνονται και να πληρώνει η πολιτεία γι αυτό. Πρέπει να ακολουθήσουν την πορεία των οικογενειών τους και να γίνουν κι αυτά εργάτες, αγρότες, μετανάστες, φτηνό εργατικό δυναμικό, εύκολα χειραγωγήσιμο, χωρίς καν τις βασικές απαιτήσεις και με έλλειψη διεκδίκησης στην εργασία και τη ζωή γενικότερα. Τα παιδιά των ανώτερων κοινωνικών τάξεων είναι αυτά για τα οποία προορίζεται εκπαίδευση στα καλύτερα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και αυτά που αργότερα θα στελεχώσουν τις πολυεθνικές, τα Πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία. Έτσι διαιωνίζεται η ανισότητα των εισοδημάτων και η μόρφωση γίνεται αγαθό για όλο και λιγότερους.

Η εξάλειψη του αναλφαβητισμού στην Ελλάδα σήμερα απαιτεί ένα πλήθος δραστικών μέτρων όπως η εξαφάνιση της οικονομικής ανισότητας και η αντιμετώπιση της φτώχειας, των κοινωνικών διακρίσεων και του αποκλεισμού. Συνθήκες κρίσης σαν την καπιταλιστική κρίση που ζούμε σήμερα αυξάνουν ραγδαία το πρόβλημα. Γι αυτό χρειαζόμαστε ένα κράτος που θα εφαρμόζει νόμους καταπολέμησης της ανήλικης εργασίας, ενίσχυσης άπορων μαθητών, καθιέρωσης της αξιοκρατίας, ενίσχυσης της κοινωνικής πρόνοιας, φροντίδας των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, βελτίωσης της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών και τέλος λειτουργίας περισσότερων εσπερινών Δημοτικών και Γυμνασίων – σχολείων δεύτερης ευκαιρίας (η λαίλαπα των συγχωνεύσεων – καταργήσεων σχολικών μονάδων του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει πλήξει ανεπανόρθωτα ακόμα και τα εσπερινά σχολεία).

Για να καταπολεμήσουμε τον αναλφαβητισμό, χρειαζόμαστε μια διακυβέρνηση που θα τη διακατέχει η αγάπη για την Παιδεία κι όχι για το ευρώ και τους τραπεζίτες. Χρειαζόμαστε μια διακυβέρνηση ανθρώπινη, μια διακυβέρνηση δίκαιη. Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία…